Αρχαία Ιερά Οδός. Και όμως αντιστέκεται… 1.000 άθικτα μέτρα του αρχαίου δρόμου κείτονται στις πλαγιές του Ποικίλου

Αρχαία Ιερά Οδός. Και όμως αντιστέκεται… 1.000 άθικτα μέτρα του αρχαίου δρόμου κείτονται στις πλαγιές του Ποικίλου

Από τον αρχαίο δήμο του Έρμου, το σημερινό Χαϊδάρι, είναι γνωστό ότι διερχόταν η Ιερά Οδός, ένας από τους πιο γνωστούς δρόμους σε παγκόσμιο επίπεδο. Ξεκινούσε από την Ιερά Πύλη στον Κεραμεικό και κατέληγε στην Ελευσίνα, στο τέμενος των θεοτήτων Δήμητρας και Περσεφόνης, όπου προς τιμήν τους τελούνταν τα Ιερά Μυστήρια. Χάρη στα Μυστήρια αυτά ο δρόμος που οδηγούσε στο Ελευσίνιο Ιερό ονομάστηκε Ιερά Οδός. Διαμέσου του δρόμου αυτού διακινήθηκαν ιδέες, αγαθά και άνθρωποι που συνέβαλαν με τον τρόπο τους στη διαμόρφωση του σημερινού πολιτισμού.

Υποθετική αναπαράσταση του Ιερού της Αφροδίτης (Ξυλογραφία, Jacob von Falke, 1880)
Τη δεκαετία του 1930, ο αείμνηστος αρχιτέκτονας και αρχαιολόγος Ιωάννης Τραυλός, με πρωτοβουλία και δαπάνες της Αρχαιολογικής Εταιρείας, εντόπισε και αποκάλυψε ένα σημαντικότατο τμήμα της Αρχαίας Ιεράς Οδού. Πρόκειται για το κομμάτι που προσέγγιζε και περνούσε μπροστά από το Ιερό της Αφροδίτης, στη συνοικία της Αφαίας Σκαραμαγκά. Στη συνέχεια διακλαδιζόταν σε δύο τμήματα: το πρώτο ακολουθούσε σχεδόν την πορεία του σημερινού δρόμου προς την Κόρινθο, δηλαδή παραλιακά, και το δεύτερο ανηφόριζε τους πρώτους λόφους του όρους Αιγάλεω (σημ. Ποικίλο όρος) και κατέληγε, συναντώντας το άλλο, στο ύψος της Λίμνης Κουμουνδούρου (αρχαίοι Ρειτοί), που ήταν αφιερωμένη στην Περσεφόνη.
Σε πείσμα των καιρών και των πολλαπλών σύγχρονων επεμβάσεων στην περιοχή, ο αρχαίος αυτός δρόμος υπάρχει, είναι ορατός σε ένα εξοικειωμένο μάτι και αντιστέκεται στη λαίλαπα των πρόσφατων οδικών έργων και του αγωγού φυσικού αερίου. Ως πότε όμως θα αντέξει, αν κρίνουμε από το σχεδιασμό για την υλοποίηση και άλλων -μεγάλης κλίμακας- έργων στην περιοχή αυτή; (βλ. μετεγκατάσταση πετρελαιοδεξαμενών, άλλα οδικά έργα, σήραγγες και γέφυρες της ΕΡΓΟΣΕ).
Τμήμα της αρχαίας Ιεράς Οδού στην Αφαία Χαϊδαρίου
Ηαγωνία μας και η ενασχόλησή μας με το αντικείμενο μας έφεραν κοντά σε αυτό το μνημείο «Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς», με την κυριολεκτική έννοια του όρου. Περπατήσαμε στον κλάδο που διασχίζει τις πλαγιές των λόφων και θαυμάσαμε την αντοχή του στα στοιχεία της φύσης. Προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε την πορεία του από την Μονή Δαφνίου μέχρι το ιερό της Αφροδίτης και -πράγματι- υπάρχουν ενδείξεις ότι, παρ’ όλες τις νεώτερες επεμβάσεις και τις πιθανές διαβρώσεις, ο αρχαίος δρόμος υφίσταται σε αρκετά σημεία του. Καλούμε, λοιπόν, τους αρμόδιους φορείς να αναλάβουν άμεσα την πρωτοβουλία για την προστασία και την ανάδειξη της Ιεράς Οδού, που στο τμήμα από την Αφαία μέχρι τη λίμνη Ρειτών υπερβαίνει τα χίλια μέτρα. Προτείνουμε να δημιουργηθεί ένα παράλληλο μονοπάτι για τους σύγχρονους περιπατητές και λάτρεις της φύσης. Με τον τρόπο αυτό, η προστασία του μνημείου αυτού αλλά και του δάσους που το περιβάλλει, θα συντελείται πιο αποτελεσματικά. Σε διαφορετική περίπτωση και τα δύο κινδυνεύουν να γίνουν βορά στα αναπτυξιακά σχέδια των ιθυνόντων μας, που οραματίζονται θηριώδη και δαιδαλώδη οδικά δίκτυα και διασυνδέσεις, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους τα πολιτιστικά μνημεία και ποικίλα οικοσυστήματα του Ποικίλου όρους και της Λίμνης Κουμουνδούρου. Και για του λόγου το αληθές, ιδού τα πρώτα μαντάτα. Κατά τη εκσκαφή των βάθρων της γέφυρας, που εκτέλεσε πρόσφατα η ΕΡΓΟΣΕ στα όρια του Άλσους Δαφνίου, αποκαλύφθηκαν ενδείξεις της πορείας της αρχαίας οδού σε μεμονωμένα σημεία. Κάτι το οποίο έρχεται να επιβεβαιώσει την αναγκαιότητα και αμεσότητα της λήψης μέτρων προστασίας και ανάδειξης των μνημείων και του ευρύτερου περιβάλλοντός τους.
                                                                                                    Χρήστος Καραγιαννόπουλος
Αρχαιολόγος

admin

Πατέρας, Πολίτης, Δημότης, Γεωλόγος