 |
| Πρωτομαγιά στον ειδυλιακό Σκαραμαγκά, οικογενειακή εκδρομή |
Όσο κι αν κάποιοι παλεύουν να μάς κάνουν να το ξεχάσουμε, δεν παύει να ισχύει: Το Χαϊδάρι είναι παραθαλάσσιος δήμος, ο Σκαραμαγκάς αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας μας. Τώρα η ακτή του είναι άπιαστο όνειρο για μας, όμως η ιστορία έχει γυρίσματα…
Γράφει η Βάσω Μαυρομάτη
Ο παλιός Σκαραμαγκάς
Στο βιβλίο Αι νέαι Αθήναι (1860), αναφέρεται:
“Ο Σκαραμαγκάς δύναται να γίνει η ωραιοτέρα εξοχή των Αθηνών και τούτο προς γνώσιν των κερδοσκόπων!”
Ο έγκλειστος στο Δρομοκαΐτειο ποιητής ΡΩΜΟΣ ΦΙΛΥΡΑΣ, παραδίδει το 1938 στον ποιητή Κώστα Βάρναλη το ποίημα “Σκαραμαγκάς”, στο οποίο παρομοιάζει ολόκληρη την περιοχή σαν “θρίαμβο των τοπίων”:
Σαν κέντημα γύρω οι βράχοι και οι λόφοι του Κορυδαλλού
Στο λιμανάκι, ονειρεμένο, του γραφικού Σκαραμαγκά
Κι οι βάρκες στην ακρογιαλιά, που βάζουν πλώρη αργά για αλλού
Τα παραγάδια και τ’ αγκίστρια κι οι πετονιές αραδαριά.
Όλος γαλήνιο αραξοβόλι ο κόλπος του Σκαραμαγκά
Κι αντίκρυ θρυλική Ελευσίνα, Κούντουρα, Μέγαρα, Μάντρα και τα Βίλια
Κότερα μάγια, καραβάκια, τράτες, που σέρνονται αργά,
Κι άλλα πλεούμενα που φεύγουν γοργά και παίρνουν φόρα μίλια.
Γλυκόχρωμα γαλάζια ως πέρα τα τρεμοσάλευτα νερά
Τα κύματα μ’ αφρόν ολάσπρο, κάπου στο βάθος των κατάρτια
Και τα βουνάκια και τα βράχια, τα δανταλλένια στη θωριά
Και κάποτε και κάπου – κάπου πανάκια ολόλευκα και ξάρτια.
Κι από όλα από τις αχιβάδες, και τα πετράδια στ’ ακρογιάλι
Ως τα βουνάκια και τα ψάρια, που τ’ αγκιστρώνουν πετονιές
Λάμπει μια υγεία και μιαν αύρα φυσάει σα νίκη ή σαν μαϊστράλι
Πνέει από τα βάθη κι ένα ρέμα, παίρνει και ρέει από τις ρονιές.
Κι από το Δαφνί, τη Σαλαμίνα, το Ναύσταθμο κι ακόμα πέρα
Ο θρίαμβος των τοπίων παίρνει και βασιλεύει γραφικά
Σμίγουν το χώμα, το χαλίκι, οι γλάροι στο γλαυκό του αιθέρα
Και νανουρίζεται η ψυχή μας στο κύμα αιθέρια και γλυκά.
Ο Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ, στο μυθιστόρημα Γιούγκερμαν, περιγράφει τον Σκαραμαγκά ως αγαπημένο “εξωτικό” λιμάνι της αστικής τάξης του Μεσοπολέμου:
“Βασική προϋπόθεση του γλεντιού ήταν ν’ αποχτήσουν αμερικάνικο αυτοκίνητο και να τριγυρνάν στους ανύπαρκτους τότε δρόμους της Αττικής, αράζοντας σε ξωτικά λιμάνια -Ραφήνα και Σκαραμαγκά- που ο μη εκατομμυριούχος μονάχα στ’ όνειρό του μπορούσε να τα ιδεί. Ήταν εκεί κάτι ταβέρνες, που παρίσταναν τα κέντρα πολυτελείας, που πουλούσαν τα τηγανητά μπαρμπούνια και τον μποτιλιαρισμένο σταφιδίτη σε τιμές αστρονομικές. Είχαν και κάτι “αίθουσες διά οικογενείας” με μοναδική επίπλωση ένα ντιβάνι ξεχαρβαλωμένο από τ’ αμέτρητα αγκαλιάσματα της πελατείας”.
Στα μεταπολεμικά χρόνια η ακτή του Σκαραμαγκά αποτέλεσε την “Κυανή Ακτή” των κατοίκων της Δυτικής Αθήνας. Οι κάτοικοί της, με ειδικά δρομολογημένα λεωφορεία προς Σκαραμαγκά, δροσίζονταν στα καθαρά νερά του. Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΑΜΠΕΤΑΣ στη βιογραφία του αναφέρει;
“Εμείς πηγαίναμε εκεί συχνά, γιατί τότε ο Σκαραμαγκάς (δεκαετία του ’50) ήτανε η καλύτερη πλαζ και παίρναμε και τα όργανα και παίζαμε κιόλας. Τότε ο Σκαραμαγκάς ήτανε το μπάνιο, το καλό μπάνιο. Πεύκα, καθαρή λαμπερή θάλασσα, κοσμάκης, σούστες, αμάξια, ψαράκι…” (Βίος και Πολιτεία, Εκδόσεις Κέδρος).
Όμως είχε και αυτή η θάλασσα την τύχη του Σαρωνικού και ιδιαίτερα του Κόλπου της Ελευσίνας. Μετατράπηκε σε χαβούζα των αστικών λυμάτων της Αθήνας (ο κεντρικός αγωγός αποχέτευσης κατέληγε στο Πέραμα), αλλά και των ρυπογόνων εργοστασίων.
Σκόπιμη “έγχυσις πετρελαίων εις την θάλασσα”
Το 1937 αρχίζει η κατασκευή των έργων υποδομής για την εξυπηρέτηση του Πολεμικού Ναυτικού. Αυτή η μικρή μονάδα αγοράστηκε από τον εφοπλιστή Σταύρο Νιάρχο το 1956, ο οποίος έκανε επεκτάσεις μπαζώνοντας και απαλλοτριώνοντας προς την πλευρά της πλαζ, ιδιαίτερα την εποχή της Δικτατορίας.
Η προσπάθεια του Νιάρχου να απαξιωθεί η παραλία καταγγέλθηκε από τον πρόεδρο του Εξωραϊστικού Συλλόγου Σκαραμαγκά, Παναγιώτη Κουκουμά, ο οποίος στην σύσκεψη οκτώ Εξωραϊστικών Συλλόγων του Χαϊδαρίου, το 1960, αναφέρει:
«…ενεργείας του Νιάρχου ιδιοκτήτου των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά όστις μετέρχεται κάθε θεμιτού και αθέμιτου μέσου, ως η έκχυσις πετρελαίου εις την θάλασσα και καμμένων λιπαντικών με σκοπόν να καταστήση τη θάλασσαν ακατάλληλον προς χρήσιν των λουομένων, με σκοπόν να σφετεριστή ολόκληρον την περιοχήν Σκαραμαγκά επιτυχών μάλλιστα το πρώτον προς τούτο βήμα διά υπολογισμού του χειμερίου κύματος από 15 σε 150 μέτρα. Εξεδηλώθη κατόπιν τούτου η αγανάκτησις των εκπροσώπων των Συλλόγων κατά του σφετεριστού και διεπιστώθη πλήρως ότι οι Σύλλογοι θα αγωνιστούν δια την διάσωσιν του Σκαραμαγκά από τους όνυχας του Νιάρχου».
Ένα διασκεδαστικό ταγουδάκι για τον Σκαραμαγκά
Ειδυλλιακές βαρκάδες υπόσχεται το τραγουδάκι Πάμε στον Σκαραμαγκά, του 1950, των Ι. Αλεξιάδη και Νάσου Φακίδη με τη Ζοζεφίνα Γενοβέζου, τον Γ. Καρανικόλα και τη Χαβανέζικη Συντροφιά.
Θα ’ρθω να σε πάρω μυστικά από το μπαμπά κι απ’ τη μαμά/ και θα πάμε οι δυο μας στο Σκαραμαγκά ή σε μια βαρκούλα απαλά/ ξεμοναχιασμένοι στ’ ανοιχτά, κάτω στ’ ακρογιάλι…/ «που»; στο Σκαραμαγκά!
Ακούστε το, πατώντας εδώ
